१२२. दोन पार्टनर्स एकाच वेगाने काम करत नसतील, तर होणाऱ्या वादावर उपाय काय?

पार्टनरशिपमधील वाद : एक बिझनेस कन्सल्टंट म्हणून काम करीत असताना मला रोज अनेक व्यावसायिक, उद्योजक, कंपन्यांचे कॉल्स येत असतात. यात सर्वाधिक गंभीर बाब म्हणजे पार्टनरसोबत वाद झाल्याने व्यवसायात अडचणी येत असल्याचे दरवर्षी सरासरी ३५ ते ४० कॉल्स मला येतात. बरेच व्यावसायिक पार्टनरशिपमध्ये व्यवसाय सुरू करतात, ही एक चांगली गोष्ट आहे. ‘एक से भले दो’ हि ही चांगली गोष्ट आहे. सहसा पार्टनरशिपमध्ये दोन मित्र, दोन भावंडे किंवा दोन नातेवाईक असतात. कारण ओळखीच्या माणसांसोबत पार्टनरशिपमध्ये करून व्यवसाय करण्यात सुरक्षितता वाटते; परंतु दुर्दैवाने कधी कधी अशी परिस्थिती तयार होते की पार्टनर्समध्ये वाद होऊ लागतात. कधीकधी व्यवसाय चांगला चालू असताना देखील वाद होतात. अगदी सख्या भावंडात, जिवलग मित्रांत मोठमोठे वाद झाल्याची अनेक प्रकरणे आहेत. ज्यांना आपण चांगले ओळखतो व ज्यांच्यावर आपण विश्वास ठेवतो. पार्टनरशिपमधील वाद हा सर्वात कटू अनुभव असतो. यावेळी तुमच्या व्यवसाय वाढीला ब्रेक लागतो, प्रसंगी व्यवसाय बंदही पडू शकतो, दोन भिन्न व्यक्ती एकच व्यवसाय करत असतील तर वाद होतातच.

अनुभव : अशाच पार्टनरशिपमधील वादाला कंटाळून एक व्यावसायिक माझ्याकडे सल्ला घेण्यासाठी आले होते. त्यांचे वय ५० वर्षाहून अधिक होते. त्यांना इंडस्ट्रीमध्ये अनेक वर्षाचा अनुभव व ज्ञान होते. ते कोणताही निर्णय विचार करून घेत असत तर त्यांचा बिझनेस पार्टनर हा तरुण होता. तो अत्यंत उत्साही होता, आधुनिक तंत्रज्ञानाबद्दल चांगले ज्ञान व कौशल्य त्याच्याकडे होते. त्याला व्यवसायविषयक निर्णय वेगाने घेण्याची सवय होती. तसेच स्वतःच्या निर्णयावर त्याला नेहमी कमालीचा आत्मविश्वास असायचा. तो अत्यंत आक्रमक व धाडसी निर्णय घेणारा होता. त्यांची दोघांचीही काम करण्याची पध्दत एकदम भिन्न होती. त्यातच वयामध्ये खूप अंतर असल्याने ‘जनरेशन गॅप’ची समस्याही कधीकधी उद्भवायची. त्यामुळे अनेक बाबतीत त्यांचे मतभेद होते, त्यामुळे कधीकधी वादविवाद होऊ लागले होते. त्याचबरोबर कोणी एकाने तडजोड करायची म्हटले तर दोघांचाही ‘EGO’ आडवा येत असे. कधीकधी तरुण पार्टनर वेगाने निर्णय घेत असे, त्याच्याकडून चुका होत असत. त्यामुळे दुसऱ्याला वाटायचे की, तो त्यांच्या अनुभवाचा व ज्ञानाचा अपमान करतो आहे की काय. तर तरुण पार्टनरला वाटायचे की, व्यवसायामध्ये ७० ते ८० टक्के काम तर मीच करतोय, मग प्रॉफिटमध्ये ५०-५० टक्के वाटा का असावा? अशा बारीकसारीक कारणांमुळे एकमेकांत वाद होऊ लागले, व्यवसायातील कलहामुळे वातावरण बिघडू लागले होते.

उपाय : साधारणपणे दोन पार्टनर्स एकत्र येऊन कोणताही व्यवसाय सुरू करतात, त्यावेळी नफ्यातील समान हिस्सा मिळावा अशी धारणा असते. खरे तर पार्टनरशिपमध्ये ५०-५० टक्के हिस्सा असला पाहिजे असे काही नाही. प्रत्येकाची आपली आपली क्षमता असते. प्रत्येकाच्या कामाची पध्दत, जबाबदारी, कौशल्य भिन्न असते. एखादा पार्टनर व्यवसायात कमी काम करत असेल, तर त्याला ५०% पार्टनरशिप द्यावीच का? कोणत्याही पार्टनरशिपमध्ये काही ठळक मुद्दे जाणून घेणे अत्यंत आवश्यक असते.

१) कार्यक्षमता : व्यवसायात एखादा पार्टनर किती वेळ देऊन काम करू शकतो. त्यानुसारच त्याला पार्टनरशिपमध्ये हिस्सा द्यावा.

२) व्यवसाय म्हणजे नोकरी नव्हे : व्यावसायिकांवर प्रचंड दबाव असतो. प्रत्येक पार्टनरमध्ये हा दबाव झेलण्याची पात्रता असावी, व्यावसायिक प्रेशर झेलण्याच्या क्षमतेनुसारच पार्टनरशिपमधील वाटा निश्चित करावा.

३) गुंतवणूक : दोन्ही पार्टनर्सनी व्यवसायात किती प्रमाणात गुंतवणूक केली आहे हा सुध्दा महत्वाचा मुद्दा आहे.

४) कौशल्य : पार्टनरशिपमध्ये हा एक महत्वाचा घटक आहे. समजा एखाद्या पार्टनरकडे ऑफिस मॅनेजमेंटचे कौशल्य असेल व दुसऱ्याकडे मार्केटिंग कौशल्य असेल यामध्ये मार्केटिंगची जबाबदारी मोठी असते. त्यावरच व्यवसायाचे यश अवलंबून असते. त्यासाठी खूप मेहनत, वेळ द्यावा लागतो. अशावेळी दोन्ही पार्टनर्सनी सामंजस्याने संवाद साधून मार्केटिंगची बाजू सांभाळणाऱ्या पार्टनरला अधिक हिस्सा (अंदाजे ७५%) देण्याबाबत एकमत करावे. सोप्या शब्दांत सांगायचे तर ज्याचे जसे कौशल्य व जबाबदारी त्यानुसारच पार्टनरशीपमध्ये किती हिस्सा घ्यावा हे निश्चित करावे.

यासाठी उचित, अनुभवी सल्लागारांशी बोलून त्याच्यासोबत किमान ३ ते ४ वेळा मिटींग घेऊन सखोल चर्चेअंतीच पार्टनरशिपबद्दल योग्य निर्णय घ्यावा. तसे न केल्यास व्यवसायात नंतर गंभीर वाद निर्माण होऊ शकतात व त्याचा वाईट परिणाम थेट व्यवसायांवर होऊ शकतो.

”If your business partners aren’t working as hard as you, it’s not a partnership it’s a sinking ship…”