पॉल मिलग्रोम आणि रॉबर्ट विल्सन यांना यंदाचे अर्थशास्त्रातील नोबेल जाहीर

अर्थशास्त्राची एक शाखा असलेल्या लिलाव सिद्धांतामध्ये (auction theory) मोलाची भर टाकल्याबद्दल आणि लिलावाच्या नव्या पद्धती शोधल्याबद्दल अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ पॉल मिलग्रोम आणि रॉबर्ट विल्सन यांना अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार जाहीर झाला आहे. रॉयल स्विडीश ॲकॅडमी ऑफ सायन्सेसचे सरचिटणीस गोरान हॅन्सन यांनी आज हा पुरस्कार जाहीर केला.

कॅलिफोर्नियामधील स्टॅनफोर्ड विद्यापीठात पॉल मिलग्रोम आणि रॉबर्ट विल्सन हे अध्यापन आणि संशोधनाचे कार्य करत आहेत. लिलावाच्या प्रारुपात सुधारणेसाठी या दोघांनीही मोलाचे कार्य केले आहे. रेडिओ फ्रिक्वेन्सीसारख्या पारंपारिक मार्गाने एखाद्या वस्तूची, सेवेची विक्री करणे कठीण असते. अशा वस्तू आणि सेवांसाठी लिलावाबाबतच्या प्रारुपाची रचना केली असल्याचे रॉयल स्वीडिश अ‍ॅकॅडमी ऑफ सायन्सेसने म्हटले आहे. रॉयल स्वीडिश अ‍ॅकॅडमी ऑफ सायन्सेसच्या मते, या अर्थशास्त्रज्ञांनी केवळ शक्य तितकी उच्च किंमत मिळविण्याऐवजी समाजहिताने प्रेरित असलेल्या विक्रेत्यांच्यावतीने अनेक परस्परसंबंधित वस्तूंचा लिलाव करण्यासाठी नवीन स्वरुपाचा शोध लावला आहे.

अर्थशास्त्राचे पारितोषिक अधिकृतपणे अर्थशास्त्रातील स्वेरिगेस रिक्सबँक पुरस्कार म्हणून ओळखले जातात. हे स्वीडनच्या मध्यवर्ती बँकेने सुरू केले होते. उद्योजक अल्फ्रेड नोबेल यांच्या स्मरणार्थ १९६९ पासून हा पुरस्कार देण्यात येतो. दहा लाख क्रोन (११ लाख डॉलर) आणि सुवर्णपदक असे या पुरस्काराचे स्वरुप आहे. रॉबर्ट विल्सन आणि पॉल मिलग्रोम यांनी लिलाव सिद्धांताचा आणि पद्धतीचा सखोल अभ्यास करून त्यात सुधारणा सुचविल्या आणि प्रत्यक्ष अमलातही आणल्या. यामुळे समाजाला मोठा फायदा झाला, असे पुरस्कार समितीचे प्रमुख पीटर फ्रेडरिक्सन यांनी म्हटले आहे. लिलाव प्रक्रिया कशी चालते, खरेदीदार विशिष्ट पद्धतीनेच कसे वागतात? या स्पष्ट करण्याबरोबरच या दोन्ही विजेत्यांनी त्यांच्या संशोधनाचा उपयोग करून वस्तू आणि सेवांच्या लिलावासाठी नवीन प्रक्रियाही विकसित केली.